Dostosuj preferencje dotyczące zgody

Używamy plików cookie, aby pomóc użytkownikom w sprawnej nawigacji i wykonywaniu określonych funkcji. Szczegółowe informacje na temat wszystkich plików cookie odpowiadających poszczególnym kategoriom zgody znajdują się poniżej.

Pliki cookie sklasyfikowane jako „niezbędne” są przechowywane w przeglądarce użytkownika, ponieważ są niezbędne do włączenia podstawowych funkcji witryny.... 

Zawsze aktywne

Niezbędne pliki cookie mają kluczowe znaczenie dla podstawowych funkcji witryny i witryna nie będzie działać w zamierzony sposób bez nich.Te pliki cookie nie przechowują żadnych danych umożliwiających identyfikację osoby.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Funkcjonalne pliki cookie pomagają wykonywać pewne funkcje, takie jak udostępnianie zawartości witryny na platformach mediów społecznościowych, zbieranie informacji zwrotnych i inne funkcje stron trzecich.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Analityczne pliki cookie służą do zrozumienia, w jaki sposób użytkownicy wchodzą w interakcję z witryną. Te pliki cookie pomagają dostarczać informacje o metrykach liczby odwiedzających, współczynniku odrzuceń, źródle ruchu itp.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Wydajnościowe pliki cookie służą do zrozumienia i analizy kluczowych wskaźników wydajności witryny, co pomaga zapewnić lepsze wrażenia użytkownika dla odwiedzających.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Reklamowe pliki cookie służą do dostarczania użytkownikom spersonalizowanych reklam w oparciu o strony, które odwiedzili wcześniej, oraz do analizowania skuteczności kampanii reklamowej.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Historia Świdnicy 1742-1945

Cudzoziemscy robotnicy przymusowi, jeńcy i więźniowie w ewakuowanej Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

Historia Świdnicy 1742-1945

Pod koniec wojny przebywali w mieście robotnicy przymusowi, jeńcy wojenni oraz więźniowie więzień i obozów koncentracyjnych dziewięciu narodowości: Walonowie, Francuzi, Włosi, Rosjanie, Ukraińcy, Litwini, Estończycy, Czesi i wielu Polaków. Wśród tych ostatnich byli także warszawiacy, którzy przybyli tutaj po powstaniu warszawskim. Dużo też było mieszkańców okolic Częstochowy i Zagłębia Dąbrowskiego, ofiar ulicznych łapanek okupanta. Robotnicy […]

Domy urzędnicze przy ulicy Pionierów Ziemi Świdnickiej ▪ Edmund Nawrocki

Historia Świdnicy 1742-1945

W Świdnicy przy dzisiejszej ulicy Pionierów Ziemi Świdnickiej zbudowano około 1924 r. kilka domów mieszkalnych przeznaczonych na mieszkania służbowe dla urzędników poszczególnych instytucji. Na rogu ulicy Sprzymierzeńców i ulicy Pionierów Ziemi Świdnickiej stanął dom oznaczony nr 36 i 38, w którym mieszkali urzędnicy kolei państwowych. W suterenie było mieszkanie dozorczyni domu. Jej mąż był ogrodnikiem […]

Ewakuacja Dolnego Śląska w 1945 roku ▪ Edmund Nawrocki

Historia Świdnicy 1742-1945

Wśród srogiej zimy, 12 stycznia 1945 roku Armia Czerwona przy współudziale jednostek Ludowego Wojska Polskiego rozpoczęła znad Wisły w kierunku Odry wielką ofensywę, która wkrótce przeniosła działania wojenne również na Dolny Śląsk. Zapoczątkowane one zostały przekroczeniem 19 stycznia 1945 r. o godz. 3.00 rano pod Praszką i Gorzowem Śląskim granicy polsko-niemieckiej z 1939 roku Odtąd […]

Ewakuacja mieszkańców Świdnicy w 1945 roku ▪ Edmund Nawrocki

Historia Świdnicy 1742-1945

W lutym 1945 roku Armia Czerwona zbliżała się do Świdnicy. 12 lutego zdobyty został Goczałków, następnego dnia – Strzegom, gdzie wielu tysięcy mieszkańców nie zdążono ewakuować. W Świdnicy, 13 lutego hitlerowskie władze – powiatowe kierownictwo partii narodowosocjalistycznej (NSDAP) – na polecenie dowództwa wojskowego wydało rozkaz o ewakuacji miasta. Brzmiał on następująco: „Świdnica ma być natychmiast […]

Ewakuacja Świdnicy w 1945 roku ▪ Edmund Nawrocki

Historia Świdnicy 1742-1945

Pod koniec pierwszej dekady lutego, kiedy to Armia Czerwona rozpoczęła tak zwaną operację dolnośląską, zaczęto spodziewać się, że walki frontowe mogą przenieść się również na teren Świdnicy. W pierwszej kolejności zarządzono więc opuszczenie miasta przez licznie przebywających tu uciekinierów. Wyjeżdżali oni pociągami w kierunku zachodnim przez Jaworzynę Śląską i Wałbrzych oraz południowym przez Dzierżoniów, Kamieniec […]

Fabryka Rękawiczek "Gebrüder Herbich" ▪ Piotr Zagała

Historia Świdnicy 1742-1945

Druga połowa XIX wieku to okres gwałtownego rozwoju przemysłu na terenie Świdnicy. Sprzyjało temu zwłaszcza rozpoczęte w 1867 roku niszczenie fortyfikacji przestarzałej już twierdzy fryderycjańskiej. Na obszarze ongiś pod zarządem wojskowym w stosunkowo krótkim czasie powstało kilkadziesiąt mniejszych lub większych fabryk i zakładów, produkujących szeroką gamę towarów. Tylko znikoma ilość tych przedsiębiorstw dotrwała do chwili […]

Firma "Oscar Goldmann" ▪ Edmund Nawrocki

Historia Świdnicy 1742-1945

W dawnej Świdnicy była to bardzo znana firma handlowa zajmująca się detaliczną i hurtową sprzedażą artykułów żywnościowych. Założono ją 1 października 1879 r. Główna siedziba firmy znajdowała się w kamienicy przy dzisiejszej ulicy Kazimierza Pułaskiego 18. Na zapleczu budynku były obszerne magazyny, obecnie w większości wyburzone. Sprzedaż detaliczna odbywała się w kamienicy pod nr 16 […]

Front w pobliżu Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

Historia Świdnicy 1742-1945

Pod koniec stycznia 1945 r. dowództwo Armii Czerwonej zaplanowało i przygotowało tzw. operację dolnośląską, która zmierzała m.in. do rozbicia wrocławskiego i drezdeńskiego zgrupowania wojsk niemieckich, broniących się na Dolnym Śląsku i Łużycach, należących do tzw. Grupy Armii „Środek” („Mitte”). W tym samym czasie dowództwo niemieckie planowało wykonać zbieżne uderzenie z północy i południa w skrzydło […]

Fundacja Kessla ▪ Horst Adler (z języka niemieckiego przełożył i uzupełnił: Edmund Nawrocki)

Historia Świdnicy 1742-1945

Adolf Kessel urodził się 8 marca 1824 r. we Wrocławiu. Ojciec jego był urzędnikiem sądowym. Dzieciństwo spędził w Lądku Zdroju. W szkole podstawowej zetknął się z nędzą dzieci pochodzących z rodzin tkaczy. Przez pewien czas pracował w służbie sądowej, a potem przyjął posadę u hrabiego Henckla von Donnersmarck w Wieszczynie koło Prudnika. Towarzyszył mu na […]

Kina w przedwojennej Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

Historia Świdnicy 1742-1945

Pierwszy film pokazano w naszym mieście w r. 1908. Był to oczywiście film niemy, a wyświetlony został przez właściciela kina objazdowego niejakiego Schustera w namiocie. Wkrótce potem tenże urządził w Świdnicy salę kinową. Znajdowała się ona przy dzisiejszej ul. Zamkowej i miała 149 miejsc siedzących. Kino nazywano „Kinematografia”. Już za rok, w 1909 r. powstało […]

Klub Sportowy "Prusy" 1922 Świdnica ▪ Piotr Zagała

Historia Świdnicy 1742-1945

W międzywojennej Świdnicy ożywioną działalność prowadziły różnego rodzaju kluby, stowarzyszenia, towarzystwa i związki sportowe. Największy rozkwit przeżywały one w burzliwych czasach Republiki Weimarskiej czyli w latach 1919 – 1933, kiedy to na terenie miasta istniało kilkadziesiąt organizacji, zajmujących się szeroko pojętą kulturą fizyczną. Jednym z najmłodszych i zarazem najkrócej istniejących klubów sportowych był Klub Sportowy […]

Komunistyczni malarze ▪ Piotr Zagała

Historia Świdnicy 1742-1945

Reprezentańci skrajnej lewicy w Niemczech po zakończeniu pierwszej wojny światowej skupili się w szeregach Komunistycznej Partii Niemiec (Kommunistische Partei Deutschlands – KPD). Już w kwietniu 1919 roku zaobserwowano na terenie Świdnicy działalność agitacyjną tej nowej partii. Miesiąc wcześniej stworzono Komunistyczny Związek Robotników Rolnych, Małorolnych Chłopów i Zagrodników dla Śląska Środkowego z siedzibą w Świdnicy. Komórka […]

Koniec wojny w Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

Historia Świdnicy 1742-1945

W pierwszej dekadzie maja 1945 r. radzieckie siły zbrojne po rozbiciu wojsk berlińskiego zgrupowania i zdobyciu Berlina, przeprowadziły przeciwko pozostałym jeszcze siłom niemieckim, broniącym się w Czechach i na Morawach oraz w południowej Saksonii, tzw. operację praską. Doprowadziła ona do ostatecznego rozgromienia armii hitlerowskiej. Zajęte zostały wówczas przez armie lewego skrzydła 1 Frontu Ukraińskiego ostatnie […]

Lotnisko wojskowe w Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

Historia Świdnicy 1742-1945

W północno-wschodniej części Świdnicy, na północ od dzisiejszej ul. Metalowców, na południe od ul. Szarych Szeregów, w okolicy dzielnicy zwanej potocznie „Kolonia”, istniało pod koniec wojny w 1945 r. polowe lotnisko wojskowe. Część tego lotniska znajdowała się na terenie należącym wtedy do wsi Pszenno. Nie było tam wyasfaltowanych pasów startowych, tylko trawiasty teren, na skraju […]

Męskie Towarzystwo Gimnastyczne 1860 Świdnica ▪ Piotr Zagała

Historia Świdnicy 1742-1945

Przemiany polityczne, gospodarcze i społeczne, jakie nastąpiły w Europie w okresie wojen napoleońskich wpłynęły także na rozwój kultury fizycznej. W 1811 roku w Hasenheide koło Berlina powstał pierwszy w krajach niemieckich specjalny plac do ćwiczeń gimnastycznych. Jego pomysłodawcą oraz twórcą był Johann Friedrich Christoph Ludwig Jahn (1778-1852) – gorliwy zwolennik szeroko pojętej kultury fizycznej. J.F.Ch.L. […]

Nagrobki pracowników kolei na ewangelickim cmentarzu przy Kościele Pokoju w Świdnicy ▪ Marian Twardowski

Historia Świdnicy 1742-1945, Nowości

Początek epoki kolei żelaznych przypadł na pierwszą połowę XIX wieku. 27 września 1825 roku pierwszy na świecie pociąg pokonał trasę Stockton-Darlington, w północno-wschodniej Anglii. Dziesięć lat później, 7 grudnia 1835 roku w Królestwie Bawarii pierwsza linia kolejowa dla ruchu pasażerskiego połączyła Norymbergę z Fürth. Trasa liczyła 6 kilometrów. W drugiej połowie XIX wieku zjednoczone Niemcy […]

Naloty lotnicze na Świdnicę ▪ Edmund Nawrocki

Historia Świdnicy 1742-1945

Do 1945 r. życie mieszkańców Świdnicy upływało stosunkowo spokojnie, nie było bowiem nalotów lotnictwa alianckiego ani radzieckiego. Pierwszy groźny nalot na miasto był w niedzielę 11 lutego 1945 r., kiedy to w pobliskich Świdnicy rejonach na południe od Legnicy i Wrocławia trwały walki. Nagle pojawiły się o godzinie 12.45 samoloty. Zawracały prawdopodobnie kilka razy w […]

Niemieccy świdniczanie polegli w kampanii wrześniowej ▪ Edmund Nawrocki

Historia Świdnicy 1742-1945

We wrześniu 1939 roku w Polsce w szeregach armii hitlerowskiej walczyli oczywiście Niemcy zamieszkali na stałe w Świdnicy lub pochodzący z naszego miasta. Byli oni szeregowymi, podoficerami i oficerami marynarki wojennej, sił powietrznych oraz wojsk lądowych, między innymi 7 pułku piechoty, który przed wojną stacjonował w garnizonie świdnickim. Rzecz jasna służyli w nim nie tylko […]

Oblężenie Świdnicy w 1758 roku ▪ Wiesław Rośkowicz

Historia Świdnicy 1742-1945

Po zdobyciu w 1757 r. twierdzy świdnickiej Austriacy niedługo cieszyli się jej posiadaniem. Zwycięstwo wojsk pruskich w bitwie pod Lutynią (5.12.1757 r.) zmusiło wojska cesarzowej Marii Teresy do pospiesznego opuszczenia Śląska. Jedynie w Świdnicy i Legnicy pozostawiono załogi wojskowe. W noc sylwestrową 1758 r. Prusacy podjęli oblężenie twierdzy. Dowodził nimi generał Heinrich de la Motte […]

Odlewnia żeliwa i fabryka maszyn „Heinrichshütte” ▪ Piotr Zagała

Historia Świdnicy 1742-1945

Najprawdopodobniej tylko nieliczni hobbyści interesujący się historią Świdnicy wiedzą, że u zbiegu dzisiejszych ulic: Wałbrzyskiej i Bartosza Głowackiego, na terenie zajmowanym obecnie przez budynek strażnicy świdnickiej Ochotniczej Straży Pożarnej i Maltańskiej Służby Medycznej – Oddział Świdnica oraz w miejscu gdzie ma powstać Osiedle Świerkowe – planowana inwestycja firmy „Blackrock Properties” Sp. z o.o. istniał przez […]

Pamiątka Reichsarbeitsdienst w Świdnicy ▪ Marian Twardowski

Historia Świdnicy 1742-1945, Nowości

Służba Pracy Rzeszy – Reichsarbeitsdienst (w skrócie RAD) powstała w 1934 roku. Głównym jej celem było kształtowanie młodego pokolenia Niemców w duchu ideologii narodowego socjalizmu poprzez pracę. Początkowo organizacja przyjmowała tylko ochotników ale już od połowy 1935 roku półroczna służba pracy na rzecz Rzeszy Niemieckiej stała się obowiązkowa. Członkowie RAD w wieku od 18 do […]

Powstanie miejsca pamięci Richthofena w Świdnicy ▪ Horst Adler (z języka niemieckiego przełożył: Edmund Nawrocki)

Historia Świdnicy 1742-1945

Gdy Manfred von Richthofen ostatni raz przed śmiercią odwiedził Świdnicę, która nie była miejscem jego urodzenia, ale jego „małą ojczyzną”, zarząd miasta wręczył mu kosz kwiatów, w którym znajdował się także mały dąb. Manfred wypowiedział wtedy życzenie, aby to małe drzewko zasadzić w parku. Ponieważ drzewko to niezbyt się rozwijało, zasadzono na wiosnę 1918 roku […]

Przedwojenne dzieje Fabryki Wagonów „Świdnica” ▪ Horst Adler (z języka niemieckiego przełożył i uzupełnił: Edmund Nawrocki)

Historia Świdnicy 1742-1945

Na terenie, który dziś zajmuje Fabryka Wagonów „Świdnica” S.A., działał do r. 1945 najnowocześniejszy na Dolnym Śląsku zakład naprawczy wagonów towarowych (Reichsbahnausbesserungswerk). Budowę zakładu planowano już przed pierwszą wojną światową. W drugiej połowie XIX stulecia rozbudowywano intensywnie linie kolejowe na Śląsku. Wymagało to dbałości o park wagonowy. Istniejące we Wrocławiu i w Gliwicach zakłady naprawiające […]

Świdnica pod koniec istnienia Republiki Weimarskiej ▪ na podstawie niemieckojęzycznego tekstu Horsta Adlera z Ratyzbony opracował: Edmund Nawrocki

Historia Świdnicy 1742-1945

Od jesieni 1929 r. partia Adolfa Hitlera, Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza (NSDAP) zwiększyła szeregi swoich zwolenników. Wykazały to wybory do sejmu Rzeszy (Reichstagu) z 14 września 1930 r. Wybory te jeszcze w dniu 28 maja 1928 r. dały hitlerowcom jedynie 1,94% głosów, a socjaldemokratom 31,7%. Teraz hitlerowcy uzyskali już 26,8% głosów, a socjaldemokraci – tylko […]

Świdnica w okresie nazistowskim ▪ Wiesław Rośkowicz

Historia Świdnicy 1742-1945

30 stycznia 1933 r. Adolf Hitler został kanclerzem Niemiec i w ciągu kilku miesięcy, łamiąc zasady demokracji, wraz ze swoimi zwolennikami przejął całą władzę w państwie. Wkrótce zakazano działalności, poza NSDAP, innych partii politycznych i wszystkie ważniejsze stanowiska w Niemczech przejęli narodowi socjaliści. Zmiany te dotyczył również Świdnicy, gdzie już w kwietniu 1933 r. pozbawiono […]

Świdnica za czasów Hitlera aż do wybuchu drugiej wojny światowej ▪ na podstawie niemieckojęzycznego tekstu Horsta Adlera z Ratyzbony opracował: Edmund Nawrocki

Historia Świdnicy 1742-1945

Wybory do parlamentu Rzeszy (Reichstagu) w dniu 5 marca 1933 r. nie przyniosły partii hitlerowskiej absolutnej większości. Umożliwiły jednak jej osiągnięcie większości w koalicji z Niemieckonarodową Partią Ludową. Wyniki wyborów w Świdnicy były następujące: NSDAP – 44,9%, Niemieckonarodowa Partia Ludowa – 10,1%, Socjaldemokratyczna Partia Niemiec – 23,2%, Partia Centrum – 13,7%, Komunistyczna Partia Niemiec – […]

Świdnickie Towarzystwo Górskie (1883-1945) ▪ Piotr Zagała

Historia Świdnicy 1742-1945

Jednym z całego szeregu widocznych skutków rewolucji przemysłowej XIX stulecia był gwałtowny wzrost liczby ludności miejskiej, która chcąc skuteczniej wówczas określać oraz kształtować rozwój lokalnego życia społecznego, spontanicznie i na zasadzie dobrowolności zrzeszała się w różnego rodzaju towarzystwach. Rozrastające się bogactwo rozmaitych form życia społecznego miało swoje nadzwyczaj wyraziste odbicie w rosnącej z roku na […]

Uciekinierzy w Świdnicy w 1945 roku ▪ Edmund Nawrocki

Historia Świdnicy 1742-1945

W styczniu 1945 roku przebywało w Świdnicy w domu starców mieszczącym się w budynkach skasowanego w roku 1940 klasztoru Urszulanek oraz u swych krewnych sporo mieszkańców Berlina i innych miast niemieckich, którzy schronili się tutaj przed częstymi wtedy nalotami bombowców alianckich na zachodnie i środkowe obszary Rzeszy Niemieckiej. W ostatniej dekadzie stycznia przyjechało też wielu […]

Wojskowy Klub Sportowy „Manfred von Richthofen” Świdnica ▪ Piotr Zagała

Historia Świdnicy 1742-1945

Między pierwszą a drugą wojną światową w Świdnicy aktywnie działały liczne stowarzyszenia i związki sportowe. Jedną z takich organizacji był Wojskowy Klub Sportowy „Manfred von Richthofen” Świdnica (Militärsportverein „Manfred von Richthofen” Schweidnitz). Założony został 30 czerwca 1925 roku (według innych źródeł 8 lipca tego roku) przez grupę oficerów i żołnierzy świdnickiego garnizonu. Większość z nich […]

Wygnanie ladacznic ze Świdnicy ▪ Wiesław Rośkowicz

Historia Świdnicy 1742-1945

Na początku 1807 r. wojska napoleońskie zdobyły Świdnicę. Wraz z ich przybyciem napłynęło do miasta wiele pań zajmujących się najstarszym zawodem świata. Trudniły się one tym bez żadnych przeszkód, jednak ich praca nie pozostawała bez szkody dla zdrowia stacjonujących w Świdnicy żołnierzy armii napoleońskiej. Aby temu zaradzić Aleksander de la Ville (francuski komendant miasta) postanowił […]

Zarys dziejów przemysłu świdnickiego do zakończenia II wojny światowej ▪ Wiesław Rośkowicz

Historia Świdnicy 1742-1945

Wybudowanie w drugiej połowie XVIII wieku twierdzy świdnickiej spowodowało ograniczenie rozwoju miasta na ponad sto lat. Co prawda już w tym okresie istniały w Świdnicy oraz znajdującej się w jej pobliżu wsi Kleczków(1) manufaktury, jednak nie one kształtowały obraz miasta, które było wówczas postrzegane głównie jako ważna twierdza. Omawiając przemysł świdnicki powinno się jednak wspomnieć […]

Zdobycie Świdnicy w 1761 roku przez wojska austriackie ▪ Wiesław Rośkowicz

Historia Świdnicy 1742-1945

W latach 1756-1763 w Europie toczyła się wojna siedmioletnia. Jednym z głównych teatrów działań wojennych był Śląsk. Wybudowana krótko przed rozpoczęciem wojny twierdza świdnicka była podczas tej wojny czterokrotnie oblegana i za każdym razem zdobywana. W historii zaznaczyły się szczególnie dwa oblężenia – przez wojska austriackie w 1761 roku oraz armię pruską w 1762 r. […]