Świdnica wzmiankowana jest w dokumentach dopiero od r. 1243. Czy istniała wcześniej, nie wiemy. Na pieczęci miejskiej widniał początkowo gryf, a od połowy XV w. – na tarczy herbowej występowały gryf, dzik i dwie korony. Od r. 1966 Świdnica pieczętowała się znów tylko gryfem, a w r. 1999 powrócono do herbu czteropolowego.
Przez ponad sto lat, od r. 1290 do 1392, Świdnica była stolicą samodzielnego księstwa, którym władali książęta z rodu Piastów Śląskich: Bolko I, Bernard i Bolko II, a po jego śmierci – wdowa po nim, księżna Agnieszka. Potem miasto należało do królestwa czeskiego, a w r. 1526 przeszło pod panowanie Habsburgów.
Już w XIV w. znaczna większość mieszkańców miasta była Niemcami. Świdnica słynęła z wytwarzanego tu doskonałego piwa eksportowanego do różnych krajów. Kres świetności miasta położyła wojna trzydziestoletnia, kiedy to Świdnica była trzy razy oblegana przez wojska protestanckie albo katolickie. Zniszczeniu uległa wtedy większość budynków, a ludność zdziesiątkowały epidemie. W XVI w. prawie wszyscy mieszkańcy Świdnicy przyjęli wiarę ewangelicką, którą na próżno starali się wykorzenić sprowadzeni tu podczas wojny trzydziestoletniej jezuici.
W r. 1741 do Świdnicy wkroczyły wojska króla pruskiego Fryderyka II, który ze zmiennym szczęściem toczył trzy wojny z Austrią o Śląsk. W ostatniej z tych wojen, wojnie siedmioletniej, miasto było cztery razy oblegane i zdobywane, aż w r. 1763 przeszło ostatecznie pod panowanie Prus. Wiele budynków w mieście leżało wtedy w gruzach. Mniejsze zniszczenia spowodowało oblężenie i zdobycie w r. 1807 Świdnicy przez wojska napoleońskie. W r. 1848 żołnierze pruscy otworzyli ogień do tłumu manifestującego na świdnickim rynku. Poległo 11 manifestantów, a ich zbiorowa mogiła zachowała się do dziś na cmentarzu przy kościele Pokoju.
W drugiej połowie XIX w. rozwinął się tu przemysł, a miasto uległo rozbudowie, zwłaszcza po zlikwidowaniu krępującego go pasa fortyfikacji. Przed pierwszą wojną światową była Świdnica miastem garnizonowym z wieloma budynkami koszarowymi, w których stacjonowały dwa pułki pruskie. W okresie międzywojennym zbudowano w Świdnicy nowe dzielnice mieszkaniowe i koszary oraz największy wtedy na Śląsku basen kąpielowy. Podczas tzw. „nocy kryształowej” z 9 na 10 listopada 1938 r. hitlerowcy spalili synagogę świdnicką i aresztowali wielu miejscowych Żydów. W czasie drugiej wojny światowej w Świdnicy zatrudniano jeńców wojennych i cudzoziemskich robotników przymusowych, m.in. Polaków przeważnie z okolic Częstochowy i z Zagłębia Śląsko-Dąbrowskiego oraz warszawiaków wywiezionych tu po powstaniu 1944 r.
W lutym 1945 r. dwa duże naloty lotnicze Armii Czerwonej zburzyły niewielką liczbę domów w mieście. Świdnica została ewakuowana przed wkroczeniem do niej w dniu 8 maja 1945 r. Armii Czerwonej. Od połowy maja 1945 r. ogołocone z maszyn przez wojska radzieckie zakłady przemysłowe Świdnicy oddawano administracji polskiej. Kłamliwa propaganda głosiła, że zakłady te zdewastowali Niemcy. Od lipca 1946 r. do lata 1947 r. systematycznie wysiedlano kilkunastotysięczną ludność niemiecką, na której miejsce stopniowo napływali polscy przesiedleńcy, zwłaszcza z województwa krakowskiego (powiaty Bochnia i Wadowice), kieleckiego i ze wschodnich kresów Polski przedwojennej. Już w r. 1945 w Świdnicy zakwaterowano duże oddziały Armii Radzieckiej, które zajęły większość koszar i południową dzielnicę mieszkaniową. Ostatni żołnierz radziecki opuścił miasto dopiero jesienią 1991 r.
Istniejące od r. 1923 zakłady naprawcze taboru kolejowego przekształcono w r. 1951 w Fabrykę Wagonów „Świdnica”. Uruchomiono też Świdnicką Fabrykę Urządzeń Przemysłowych, Zakłady Wytwórcze Aparatury Precyzyjnej „Mera Pafal”, Zakłady Elektrotechniki Motoryzacyjnej i inne zakłady przemysłowe. Zbudowano nowe osiedla mieszkaniowe: osiedle Młodych, osiedle Zarzecze, osiedle Słowiańskie i osiedle Zawiszów. W mieście działało wiele szkół, m.in. Studium Nauczycielskie, dwa licea ogólnokształcące, trzy zespoły szkół zawodowych, Liceum Medyczne, filia Politechniki Wrocławskiej.
Po zwycięstwie sił solidarnościowych, w 1989 r. w Świdnicy powstały liczne prywatne zakłady rzemieślnicze i nowe sklepy. 43% uprawnionych do głosowania świdniczan wybrało 36-osobową Radę Miejską wywodzącą się w większości z szeregów solidarnościowych. W drugich wyborach do samorządów lokalnych, 19 czerwca 1994 r., uczestniczyło zaledwie 30% świdnickich wyborców. Wybrali oni 12 radnych z Sojuszu Lewicy Demokratycznej, 7 z Centroprawicy, 6 z „Teraz Świdnica”, 4 z „Świdnica 2001”, 3 z ITON, 2 z MKS i 2 z Klubu Obywatelskiego. Na czele Zarządu Miejskiego stoi prezydent i jego dwóch zastępców (wiceprezydentów).
W r. 1942 Świdnicę zamieszkiwało 35 000 osób, w 1998 r. blisko 65 000, obecnie około 61 000 mieszkańców.