Jubileusz Świdnicy w roku 2000? ▪ Edmund Nawrocki, Wiesław Rośkowicz

750 lat miasta?

W dotychczasowej literaturze przyjmowano często, że pierwsza wzmianka o Świdnicy pochodzi z 1220 roku. Wtedy to biskup wrocławski Wawrzyniec miał poświęcić klasztor Franciszkanów. Rzekomo ufundował go w roku 1214 komes Stefan z Wierzbna z synami – Andrzejem, Stefanem i Franciszkiem. 0 tym informowała tablica marmurowa znajdująca się w prezbiterium franciszkańskiego kościoła klasztornego. Tablica uległa zniszczeniu w czasie wojny siedmioletniej, gdy w 1757 roku kościół spłonął. Do wiadomości o klasztorze Franciszkanów ustosunkowano się krytycznie już przed drugą wojną światową. Świdnicki historyk-amator Theo Johannes Mann przypomniał, że franciszkanie przybyli do Polski dopiero w roku 1228, a do roku 1225 nie była żadnego klasztoru franciszkańskiego w Europie Środkowej. Dopiero bullą z 3 grudnia 1224 roku papież zezwolił franciszkanom na zakładanie klasztorów z kościołami klasztornymi. Franciszkanie osiedlali się też tylko w miastach.

TAK WIĘC W ROKU 1214 NIE MÓGŁ BYĆ W ŚWIDNICY UFUNDOWANY, ANI W 1220 ROKU POŚWIĘCONY KLASZTOR FRANCISZKANÓW.

Jednak informacje o tak wczesnej fundacji klasztoru przez panów z Wierzbnej można przyjąć za prawidłową, o ile założymy, że klasztor był fundowany dla innego zakonu. Siedemnastowieczny historyk świdnicki Daniel Czepko przy opisie dziejów naszego miasta wspomina, że klasztor został ufundowany przez panów z Wierzbnej w 1220 roku dla zakonu Cystersów. Powtarza to też Ephraim Ignatius Naso w wydanej w 1667 roku we Wrocławiu książce o historii księstwa świdnickiego i jaworskiego.

Za Danielem Czepko można przypuszczać, że Świdnica – jako miasto – w 1220 roku jeszcze nie istniała. W miejscu obecnych ulic był las. Dopiero później, w miejscu dzisiejszej „Apteki pod bykami” powstało schronisko dla pobożnych pielgrzymów udających się do klasztoru. Potem na tym terenie zaczęto budować coraz więcej domów. Według Czepki, Świdnica stała się miastem w roku 1250. Nie zachował się jednak dokument lokacyjny Świdnicy, która jest po raz pierwszy wspomniana jako miasto („civitas”) dopiero w 1267 roku.

Powszechnie przyjmuje się jednak, że Świdnica już przed rokiem 1267 była miastem. Tak więc wydaje się, że datę podaną przez Daniela Czepkę można umownie przyjąć za początek założenia Świdnicy jako miasta.

Z roku 1249 znany jest autentyczny dokument, w którym papież Innocenty IV udziela odpustu zupełnego osobom wspomagającym budowę kościoła i innych zabudowań zakonu Franciszkanów w Świdnicy. Lecz kiedy pojawili się oni w naszym mieście i co się stało z cystersami? Należy przypuszczać, że w związku z rozwojem osady na terenie dzisiejszej Świdnicy, cystersi w jakimś bliżej nieokreślonym czasie opuścili swój klasztor, a na ich miejsce przybyli franciszkanie. Franciszkanie w przeciwieństwie do cystersów osiedlali się tylko w osadach o charakterze miejskim.