Generał ze Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

Od lutego 1938 roku w Świdnicy, przy dzisiejszej ulicy Tadeusza Kościuszki 26 mieszkał generał major Hans-Jürgen von Arnim, komendant świdnickiego garnizonu. Pochodził ze starej, pruskiej rodziny szlacheckiej o silnych tradycjach wojskowych. Jego ojcem był generał Hans von Arnim (1861-1931), a matką Martha Honrichs (1865-1953). Hans-Jürgen Theodor von Arnim przyszedł na świat 4 kwietnia 1889 roku w miejscowości Ernsdorf, która 18 grudnia 1890 roku została przyłączona do miasta Dzierżoniów.

Służbę wojskową rozpoczął 1 kwietnia roku 1908 w 1 Pułku Gwardii Pieszej. W tym regimencie 19 sierpnia 1909 roku mianowano go na podporucznika po ukończeniu szkoły wojennej w Gdańsku, mimo tego jego patent oficerski został datowany na dzień 17 sierpnia 1907 roku. Podczas pierwszej wojny światowej walczył na froncie wschodnim i zachodnim. Tuż po rozpoczęciu działań zbrojnych wyruszył na front razem z 93 rezerwowym pułkiem piechoty. Już pod koniec sierpnia roku 1914 został ranny, ale jesienią z powrotem był w regimencie. 16 września 1914 roku został odznaczony Krzyżem Żelaznym II klasy, a 2 listopada tego roku Krzyżem Żelaznym I klasy. 27 stycznia 1915 roku otrzymał awans na stopień porucznika. Latem 1916 roku ponownie był raniony i wkrótce znowu wrócił do jednostki. Zostaje następnie adiutantem 4 Dywizji Piechoty Gwardii. 27 stycznia 1917 roku awansuje po raz kolejny, tym razem do rangi kapitana. 7 września 1918 roku dostaje Krzyż Rycerski Orderu Królewskiego Pruskiego Rodu Hohenzollernów z Mieczami i też w roku 1918 Srebrną Odznakę za Rany. W dniu zawieszenia broni był kapitanem i dowodził batalionem.

Po klęsce Niemiec pozostał w szeregach zredukowanej do 100 tysięcy żołnierzy i oficerów zawodowej armii – Reichswehry. Początkowo służył w 29 pułku piechoty, potem był szefem kompanii w 5 pruskim pułku piechoty. Jesienią 1921 roku przeniesiony zostaje do sztabu 2 Dywizji Piechoty w Szczecinie. Od 1 października 1922 roku pełni służbę w sztabie generalnym okręgu wojskowego Kassel. 1 października roku 1924 był już oficerem ministerstwa Reichswehry w Berlinie. Dokładnie rok później był w sztabie okręgu wojskowego Berlin. Pod koniec roku 1926 przenoszą go do sztabu 7 Dywizji Piechoty w Monachium. Tu zostaje mianowany 1 kwietnia 1928 roku na majora z datą starszeństwa od 1 lutego. Od 1 października 1929 roku służy jako oficer artylerii w Norymberdze. 1 kwietnia 1932 roku awansuje na podpułkownika. W dniu 1 października 1932 roku zostaje dowódcą I batalionu 2 pruskiego pułku piechoty w Olsztynie, a 1 lipca 1934 otrzymuje awans na stopień pułkownika. W następnym roku objął dowództwo nad 68 pułkiem piechoty w Berlinie. 1 stycznia 1938 roku został awansowany do stopnia generała majora (odpowiednikiem tego stopnia w Wojsku Polskim jest generał brygady). W tym czasie dzięki tak zwanej aferze Blomberga–Fritscha Kanclerz Rzeszy Niemieckiej Adolf Hitler (1889-1945) wykorzystał sytuację powstałego zamieszania do zastąpienia kilku generałów oficerami bardziej lojalnymi względem niego. W ten sposób przejął kontrolę nad Wehrmachtem. Skutkiem tych poczynań było między innymi powierzenie von Arnimowi 4 lutego 1938 roku stanowiska komendanta Heeresdienststelle 4 w Świdnicy.

We wrześniu roku 1939 Hans-Jürgen von Arnim walczył w Polsce dowodząc – od 8 września – 52 Dywizją Piechoty. Dostał okucia do Żelaznego Krzyża II klasy – 8 października 1939 roku i 3 listopada okucia do Żelaznego Krzyża I klasy. Dnia 1 grudnia 1939 roku dostaje nominację na stopień generała porucznika (w Wojsku Polskim generała dywizji). Na czele 52 Dywizji Piechoty stał również podczas ataku na Francję. W dniu 5 październiku 1940 roku objął dowodzenie nad 17 Dywizją Pancerną, która w roku 1941 wzięła udział w agresji na Związek Sowiecki w składzie Grupy Armii „Środek”. Już kilka dni po rozpoczęciu wojny na froncie wschodnim von Arnim został poważnie ranny. W uznaniu zasług został odznaczony 4 września 1941 roku wysokim odznaczeniem wojskowym – Krzyżem Rycerskim Żelaznego Krzyża. W połowie tego miesiąca powraca do kierowania dywizją. Od 11 listopada 1941 roku do listopada roku 1942 dowodził XXXIX Korpusem Armijnym (w lipcu 1942 roku przemianowanym na XXXIX Korpus Pancerny). 17 grudnia 1941 roku awansował na generała wojsk pancernych z rangą starszeństwa od 1 października. Następnie odznaczono go Medalem Wojny Zimowej na Wschodzie 1941/1942. 3 grudnia 1942 roku awansował po raz ostatni w swojej karierze – do stopnia generała pułkownika (w Wojsku Polskim generała armii) i został dowódcą 5 Armii Pancernej utworzonej w Tunezji w północnej Afryce. Już na początku 1943 roku sugerował całkowitą ewakuację wojsk państw Osi z Afryki co uratowałoby je przed klęską. Propozycja ta spotkała się z dość chłodnym przyjęciem ze strony feldmarszałka Alberta Kesselringa (1885-1960) i kategorycznym sprzeciwem Adolfa Hitlera. W lutym 1943 roku wojska niemieckie dowodzone przez von Arnima odniosły ostatni, spektakularny sukces na froncie afrykańskim pokonując oddziały amerykańskie na przełęczy Kasserine. Po odwrocie niemieckiej armii z Egiptu i Libii do Tunezji oraz odwołaniu jej głównodowodzącego feldmarszałka Erwina Rommla (1891-1944), Hitler mianował 7 marca 1943 roku generała pułkownika von Arnima naczelnym dowódcą Grupy Armii „Afryka” czyli niemieckich sił zbrojnych w Afryce. Według rozkazu Führera miała ona walczyć aż do ostatniego naboju. Opór Niemców trwał jeszcze niewiele ponad dwa miesiące. 12/13 maja 1943 roku Hans-Jürgen von Arnim skapitulował i został wzięty do niewoli przez Brytyjczyków.

Od 16 maja 1943 roku do 16 czerwca roku 1944 był trzymany w Trenton Park pod Londynem w ośrodku tylko dla generałów i wysokich oficerów. Resztę wojny spędził jako jeniec w obozie koło miasteczka Clinton w stanie Mississippi w USA razem z 34 innymi niemieckimi generałami. Jego niewola skończyła się 1 lipca 1947 roku. Powrócił do kraju i zmarł w wieku 73 lat 1 września 1962 roku w Bad Wildungen na terenie Hesji w Republice Federalnej Niemiec.

Hans-Jürgen Theodor von Arnim był żonaty z Annemarie von Dechend (1895-1982), którą poślubił w Berlinie 26 marca 1917 roku.

W Redoubt Fortress & Military Museum w południowo-wschodniej Anglii znajduje się samochód Steyr 1500A, którym von Arnim poruszał się w północnej Afryce. Zdobyli go w Tunezji angielscy żołnierze z Royal Sussex Regiment.

Rodzina von Arnima zdaje się dopiero w 1945 roku opuściła willę, jaką posiadała w Świdnicy.