Firma „Minerva” (niem. Regulatorfabrik Minerva eingetr. Genossenschaft) jest jedną z wielu spółek zegarowych jakie niegdyś funkcjonowały na terenie dawnych Świebodzic. Przedsiębiorstwo założone zostało w 1883 roku przez dwóch wspólników: Alwina Freya(1) oraz Wilhelma Wendesa. Jednak na jego temat zachowało się do dnia dzisiejszego niewiele informacji.
W 1885 roku na łamach niemieckiego czasopisma zegarowego „Allgemeines Journal der Uhrmacherkunst”, zamieszczona została kolejna informacja o naszej spółce, z której możemy dowiedzieć się o zmianach jakie zaszły w jej zarządzie. Gazeta ta pisała wówczas, że:
„Zgodnie z decyzją Walnego Zgromadzenia z dnia 6 grudnia 1884 roku ustalono, iż za emerytowanego zegarmistrza Wilhelma Wendesa jego miejsce przejął zegarmistrz Heinrich Wilke. Poza tym w skład zarządu firmy weszli następujący członkowie:
1) Właściciel Paul Rösner z Cierni,
2) Ślusarz Juliusz Poser z Pełcznicy,
3) Zegarmistrz Heinrich Wilke ze Świebodzic.”
Z krótkiej adnotacji prasowej możemy dowiedzieć się kilku ważnych szczegółów na temat interesującej nas spółki. Przede wszystkim „Minerva” działała na zasadzie tzw. spółdzielni pracowniczej (niem. eingetragene Genossenschaft), a więc zrzeszenia określonej grupy pracowników, których głównym zamierzeniem było wspólne prowadzenie przedsiębiorstwa oparte na wzajemnej pomocy. W tego rodzaju organizacjach kierowano się nie tylko przesłankami ekonomicznymi, ale pozostawała w nich mocno zakorzeniona myśl: „jeden za wszystkich – wszyscy za jednego”, którą odzwierciedlała nieograniczona rękojmia wszystkich członków.(2) Zresztą tego typu zrzeszenia pracownicze nie były nowością w przemyśle zegarowym na terenie dawnych Świebodzic. Warto tu wspomnieć, że w ten sposób działały w naszym mieście także inne przedsiębiorstwa produkujące czasomierze, jak chociażby „Endler & Co” (zał. w 1865 roku), „Germania” (zał. w 1871 roku), „Concordia” (zał. w 1881 roku) czy „Borussia” (zał. w 1888 roku) To, że „Minerva” była wymieniana jako „fabryka” wskazuje również na to, że była to spółka średniej wielkości, zatrudniająca – według ówczesnego prawa handlowego – co najmniej 50 pracowników.
Nazwa firmy została przyjęta od imienia rzymskiej bogini, opiekunki sztuki i rzemiosła. Swoją siedzibę „Minerva” miała oczywiście na terenie Świebodzic, jednak szczegółowy adres siedziby spółki nie jest dziś powszechnie znany.(3) Jej główny profil produkcji stanowiły wszelkiego rodzaju zegary zwane regulatorami, produkowane zazwyczaj w wiedeńskim stylu. Znana jest także sygnatura spółki, która charakteryzowała się trzema literami: „MBR” oraz nazwą naszego miasta „Freiburg i. Schl.”
Pracownicy, którzy tworzyli przedsiębiorstwo „Minerva” niezbyt długo mogli cieszyć się z działalności swojej firmy. W wyniku mnogości zegarowych spółek na lokalnym rynku i bardzo dużej konkurencji, „Minerva” zmuszona została w dniu 1 czerwca 1885 roku – po niespełna dwóch latach swojej działalności – zgłosić postępowanie upadłościowe w sądzie, które w ostateczności doprowadziło do całkowitego zamknięcia firmy w grudniu tego samego roku.
Przypisy:
1. Alwin Frey (zmarł w 1904 roku) był cenionym przedsiębiorcą, wywodzącym się ze znanej świebodzickiej rodziny złotniczo-jubilerskiej, a także współspadkobiercą uznanej firmy „C. Frey & Soehne”, założonej przez jego dziadka – Carla Freya w 1799 roku.
2. A. Suchoń: Kształtowanie się spółdzielczości w Niemczech (w: Przegląd prawa rolnego, nr 1(10) z 2012 roku)
3. Hans Heinrich Schmid w swoim leksykonie poświęconym przemysłowi zegarowemu w Niemczech, przypuszcza, że „Minerva” mogła mieć swoją siedzibę na terenie wsi Ciernie (obecnie dzielnica Świebodzic).
Wykaz źródeł:
1. H.H. Schmid: Lexikon der Deutschen Uhrenindustrie 1850-1980: Firmenadressen, Fertigungsprogramm, Firmenzeichen, Markennamen, Firmengeschichten. Herausgeber, Deutsche Gesellschaft für Chronometrie 2017, tom 2, s. 440.